Siroz Nedir?
Siroz, kronik karaciğer hasarının ileri evresidir. Sağlıklı karaciğer dokusunun yerini skar (nedbe) dokusunun almasıyla karakterizedir. Bu süreç, karaciğerin normal işlevlerini yerine getirememesine yol açar. Sirozun en yaygın nedenleri arasında uzun süreli alkol kullanımı, hepatit B ve C enfeksiyonları ve alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) bulunur.
Sirozda Karın Şişmesinin (Asit) Nedeni
Karın şişmesi, sirozun en yaygın ve belirgin komplikasyonlarından biridir ve tıpta "asit" olarak adlandırılır. Siroza bağlı asit oluşumunun temel nedenleri şunlardır: - Portal Hipertansiyon: Siroz, karaciğer içindeki kan akışını engelleyerek portal ven adı verilen büyük damarda basıncın artmasına (portal hipertansiyon) neden olur. Bu yüksek basınç, karın boşluğundaki kılcal damarlardan sıvı sızmasına yol açar.
- Albumin Eksikliği: Karaciğer, kandaki proteinlerden biri olan albümini üretir. Sirozda karaciğer fonksiyonu bozulduğu için albümin üretimi azalır. Kandaki albümin seviyesi düştüğünde, kan damarlarının sıvıyı tutma kapasitesi azalır ve sıvı dokulara ve karın boşluğuna sızar.
- Böbreklerde Su ve Tuz Tutulumu: Vücut, karın boşluğuna sızan sıvıyı telafi etmek için böbreklerin daha fazla su ve tuz tutmasını sağlayan hormonları (örn. aldosteron) artırır. Bu durum, kanda dolaşan sıvı miktarını daha da artırarak asiti şiddetlendirir.
Siroza Bağlı Asitin Belirtileri Nelerdir?
- Hızlı kilo alımı
- Karında gerginlik ve rahatsızlık hissi
- Göbek çevresinin genişlemesi
- Nefes darlığı (sıvının diyaframa baskı yapması nedeniyle)
- Ayak bileklerinde şişme (ödem)
Siroza Bağlı Karın Şişmesi (Asit) Nasıl Tedavi Edilir?
Asit tedavisi, altta yatan sirozun yönetimine ve karın boşluğundaki sıvının azaltılmasına yöneliktir. Tedavi planı, hastanın genel sağlık durumuna ve asitin şiddetine göre değişiklik gösterir.
1. Tıbbi (Konservatif) Tedavi ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Tuz (Sodyum) Kısıtlaması: Tedavinin temel taşıdır. Günlük sodyum alımı genellikle 2000 mg'ın altına indirilir. Tuz, vücudun su tutmasını teşvik ettiği için kısıtlanması hayati önem taşır.
- İlaç Tedavisi (Diüretikler): Vücuttan fazla sıvıyı idrar yoluyla atmaya yardımcı olan ilaçlardır. En yaygın kullanılanlar Spironolakton ve Furosemid'dir. Bu ilaçlar mutlaka doktor kontrolünde ve düzenli kan tahlilleri ile kullanılmalıdır.
- Sıvı Kısıtlaması: Asitin çok şiddetli olduğu durumlarda, günlük sıvı alımı da kısıtlanabilir.
- Alkol Kullanımının Tamamen Bırakılması: Alkolik sirozda, alkolün bırakılması karaciğer hasarının ilerlemesini durdurabilir veya yavaşlatabilir.
- Dengeli Beslenme: Yetersiz beslenme siroz hastalarında sık görülür. Yeterli protein ve kalori alımı sağlanmalıdır.
2. İnvaziv (Girişimsel) Tedaviler
- Terapötik Parasentez: Karın boşluğunda aşırı miktarda sıvı biriktiğinde ve nefes darlığına, şiddetli rahatsızlığa neden olduğunda uygulanır. Steril bir iğne ile karından sıvı boşaltılır. Bu işlem semptomları hızla rahatlatır ancak altta yatan nedeni tedavi etmez; sıvı genellikle zamanla yeniden birikir.
- Transjugüler İntrahepatik Portosistemik Şant (TIPS): Portal hipertansiyonu kontrol altına almak için karaciğer içinde yapay bir kanal oluşturularak basıncın düşürülmesi sağlanır. Bu, asit oluşumunu azaltabilir. Ancak, karaciğer fonksiyonu çok kötü olan veya hepatik ensefalopati (beyin fonksiyonlarında bozulma) riski yüksek olan hastalarda uygun olmayabilir.
3. Altta Yatan Sirozun Tedavisi ve Nihai Çözüm
- Altta Yatan Hastalığın Tedavisi: Hepatit B veya C'ye bağlı sirozda antiviral ilaçlarla virüsün baskılanması, karaciğer hasarının ilerlemesini durdurabilir.
- Karaciğer Nakli: Sirozun son dönemlerinde, karaciğer nakli tek kalıcı tedavi seçeneğidir. Nakil, karaciğerin tüm işlevlerini geri kazandırarak asit de dahil olmak üzere sirozun tüm komplikasyonlarını ortadan kaldırır.
Önemli Uyarılar
- Siroz ve asit ciddi tıbbi durumlardır. Yukarıdaki bilgiler genel bir rehber niteliğindedir ve profesyonel tıbbi tavsiye yerine geçmez.
- Karın şişmesi, kilo alımı veya nefes darlığı gibi belirtiler fark ederseniz, derhal bir gastroenteroloji veya hepatoloji uzmanına başvurmanız hayati önem taşır.
- Kendi kendinize diüretik (idrar söktürücü) ilaç kullanmayınız. Bu ilaçlar böbrek fonksiyonlarını bozabilir ve elektrolit dengesizliğine yol açabilir.
|
